เฟคนิวส์ โควิดระบาด ผู้เชี่ยวชาญเตือนประชาชนใช้ 5 ข้อแยกแยะ

ดร.ชำนาญ กล่าวว่า รูปแบบข่าวปลอมมี 3 กลุ่มหลัก คือ การบิดเบือนข้อมูลเล็กน้อย (Misinformation) การใส่ข้อมูลปลอมจำนวนมาก (Disinformation) และ ข้อมูลที่มีเจตนาทำร้ายหรือทำให้เกิดเหตุการณ์เชิงลบ (Malinformation) ทั้งนี้ การแชร์ข้อมูลที่ไม่ถูกต้องมีโทษทางอาญาและแพ่ง แต่ต้องมาดูว่ากระทำผิดกฎหมายฉบับใด เช่น การแชร์ข้อมูลไม่ถูกต้องผ่านออนไลน์ เมื่อส่งผลกระทบก็จะผิด พ.ร.บ.คอมพิวเตอร์ โดยเฉพาะช่วงสถานการณ์โรคโควิด-19 มี พ.ร.ก.ฉุกเฉิน และ พ.ร.บ.ควบคุมโรค กำกับดูแลอยู่

“ฉะนั้น หากเราส่งต่อข้อมูลปลอมที่ทำให้คนตื่นกลัวก็จะผิดกฎหมายฉบับเหล่านี้ด้วย อย่างไรก็ตาม สาเหตุหลักในการส่งต่อข่าวปลอม เพราะการเขียนจะมีข้อมูล เนื้อหา รูปภาพในการกระตุ้นความรู้สึกให้เกิดความเชื่อ ดังนั้น ประชาชนต้องสังเกต 5 ข้อ คือ 1.ที่มาข้อมูล 2.ลักษณะเนื้อหา ที่มีเหตุผล ซึ่งข่าวปลอมกว่า ร้อยละ 90 จะมีข้อมูลกับรูปภาพไม่สอดคล้องกัน 3.ชื่อของ URL ที่ไม่ใช่สำนักข่าว 4.หมั่นสังเกตการใช้ภาพเก่ามารีไซเคิล ซึ่งเราต้องใช้ระบบเสิร์ชเอนจิน (search engine) เพื่อตรวจสอบข้อมูลย้อนกลับ และ 5.เปรียบเทียบแหล่งข่าวอื่น เมื่อรับข่าวมาแล้ว เราต้องใจนิ่งๆ คิดไว้ว่าเป็นข่าวปลอม 50:50 อย่าเพิ่งส่งต่อ แต่ให้เอามาผ่านกระบวนการทั้ง 5 ข้อข้างต้น เพื่อตรวจสอบย้อนกลับ หากเราเชื่อว่า ใช่ แล้วจึงค่อยส่งต่อ ปัจจุบันต้องระวังมากขึ้น เพราะนอกจากปลอมข่าวแล้ว ยังมีการปลอมเสียง ปลอมใบหน้า ตัดต่อรูปเป็น Deepfake AI ได้ ทำให้ข่าวปลอมเนียนมากขึ้น” ดร.ชำนาญ กล่าว

ด้าน นพ.ฆนัท กล่าวถึงข่าวปลอมในช่วงสถานการณ์โควิด-19 ไม่ได้มีแค่ในประเทศไทย ล่าสุด องค์การอนามัยโลกออกมาเตือนถึงโรคข้อมูลระบาด (Infodemic) เช่น เริ่มแรกที่มีวัคซีน ก็จะมีข่าวเกี่ยวกับฝังไมโครชิพ (Microchip) ในผู้ที่รับวัคซีน หรือการดื่มน้ำปัสสาวะป้องกันโควิด-19 ที่เขียนเกี่ยวกับการใช้ศาสตร์แผนจีน ซึ่งทำให้ดูมีเหตุผลน่าเชื่อมากขึ้น เป็นต้น แต่จริงๆ แล้วไม่ใช่ข้อเท็จจริง